Den eldgamle mystiske steinringen sør på Mainland på Orknøyane (der ein m.a. finn ein stein med norrøne blindruner) er eit must for alle med interesse for eldre historie. Anlegget ligg på eit eid mellom innsjøane Stennes og Harray, og har stor likskap med Stonehenge i England. Underleg nok skal den indre steinsirkelen aldri ha vore undersøkt nærare av arkeologar. Monumentet er gammalt, ein tenkjer seg at steinane vart reiste omlag 2500 år f. Kr., altså samstundes med Stonehenge og liknande anlegg på dei britiske øyar og elles i Europa - som steinsirkelen på Callanish, Hebridane, som er omtala ein annan stad på denne bloggen. Sirkelen er 104 meter i diameter, noko som gjer den til ein av dei største i Storbritannia. Opphavleg skal det ha vore 60 steinar her, no er det berre 27 att.
Ring of Brodgar (eller Brogar, som det også vert skrive) må definitivt sjåast i samanheng med Stones of Stenness og gravstaden Maeshowe, som er skildra i eit tidlegare innlegg. Her finn me eit såkalla solkvervfenomen, dvs. at sola skin direkte inn gjennom den 10 meter lange gangen ved vintersolkverv 22. desember. Det er ingen tvil om at Ring of Brodgar må ha hatt ein liknande funksjon.
Dei seinare åra er det dukka opp ein eigen disiplin innan arkeologien kalla astroarkeologi, der ein ser nærare på desse anlegga i samband med astronomiske fenomen - der desse steinringane utgjer eit kalendarsystem som er basert på stjernehimmelen og månen og sola sine posisjonar.
Den dagen eg besøkte Ring of Brodgar var det bitande kaldt, trass i at me befann oss i midten av august. Eg såg over mot den andre sida av innsjøen, mot området der desse enorme steinane skal ha kome frå. Og dei evige spørsmåla meldte seg: Kven var dette folket, kvifor gjorde dei så store anstrengelser for å frakta desse blokkene hit og reisa eit slikt gigantisk anlegg - i tillegg til anlegget på Stenness og dei fire store gravhaugane i nærleiken? Det einaste svaret eg har, er at for 2500 år sidan må dette ha vore ein sterk kultur som prega store delar av vår tids Nord-Europa og Noreg med. Underleg å setja seg inntil ein stein og lytta til vinden...
