Astrid Larsen, dotter av Shetlands-Larsen, med sonen Andreas ombord i "Hitra" som låg til kai i Scalloway 17. mai 2012.
Shetlandsfarten var eit viktig og avgjerande transportledd over Nordsjøen under andre verdskrigen. Det var eigentleg ein mykje større operasjon enn namnet skulle tyda på. Britane bygde det opp som ei regulær norsk marineavdeling. Båtane frakta våpen og ammunisjon, agentar, jødar og andre flyktningar over til Shetland, Skottland og England – eller frå Storbritannia til Norge. Dei fleste som tok del i denne fårefulle trafikken var unge menn, dei fleste i alderen 17 - 30 år.
I byrjinga vart det nytta vanlege norske fiskefarty, men då tyskarane skjerpa vakthaldet langs norskekysten vart det sett inn tre amerikanske ubåtjagarar som ei gåve frå USA til Noreg. Ein av desse jagarane, "Hitra", låg til kai i Scalloway då statsminister Stoltenberg opna det nye museet 17 mai.
Då krigen tok slutt hadde shetlandsbussane transportert 192 agentar og heile 383 tonn med våpen og forsyningar til Noreg, samstundes som dei hadde hjulpe 73 motstandsfolk og 373 flyktningar ut av landet. Men det hadde også sin pris - 44 sjøfok miste livet.
Mest kjend er Shetlands-Larsen, eller Leif Larsen (1906-1990) som han eigentleg heitte. Som skipper gjorde han 52 turar over Nordsjøen, i byrjinga med vanlege fiskefarty, før han vart skipssjef på KNM "Vigra". I 1945 hadde han kapteins grad i den norske marine, og var ein av dei høgast dekorerte allierte sjøoffiserane. Han fekk også Noregs høgaste utmerking, Krigskorset med sverd i 1942. Det er laga både film og skrive bøker om Leif Larsen, og namnet Shetlands-Larsen er i dag eit omgrep.
