Skara Brae vert gjerne omtala som Nord-Europas Pompei. Fram til 1850 låg Skara Brae godt gøymd og preservert under sanddynene i Bay of Skaill på vestkysten av Mainland. Eit enormt uver med kraftige bølgjer og sterk vind pressa vekk både gras og sand, og då kom fleire restar av steinhus til syne. Det vart staks sett i gong graving, men det var først på slutten av 1920-talet at det for alvor vart sett i gong metodiske arkeologiske undersøkingar, frå 1928-1930.
Og det dei fann kunne ta pusten frå nokon kvar. Ein komplett landsby, eller gard, kom for dagen. For meir enn 4000 år sidan tok folk til å bu her og dyrka jorda, og heldt fram med å leva her i 600 år. Mange var dei ikkje - ein reknar med at det levde mellom 50 til 100 personar her samstundes. Omlag 2500 f.Kr. vart staden forlaten, truleg pga. klimaendringar som førte til kjølegare ver og meir nedbør. Og etter kvart forsvann heile landsbyen under eit lag av sand...
Det er underleg å gå mellom desse ruinane og studera den uhyre presisjonen som ligg bak bygginga av desse steinkonstruksjonane. Kven snakka om primitive steinalderfolk...?
